یکی از چالش برانگیزترین موارد در قرن بیست و یکم، حفظ بهداشت دهان و دندان با مسواک است. مردم اغلب با توسل به تکنیک های معیوب مسواک زدن اهمیت داشتن سلامت دهان و دندان را نادیده میگیرند یا آن را درک نمیکنند. همین عادت راه را برای هجوم میکروارگانیسم های مضر به حفره دهان و ایجاد مشکلاتی که ممکن است زندگی اجتماعی بسیاری را تحت تاثیر قرار دهد، هموار می کند. میکروارگانیسم ها روی سطوح دندان و خطوط لثه جمع می شوند. آنها اثر خود را با ایجاد تورم لثه ها نشان می دهند. که موجب درد در این ناحیه می شوند، که میتواند موجب تجربه ای دردناک برای فرد در حین مسواک زدن و کشیدن نخ دندان شود.
قبل از اینکه بخواهیم جرمگیری دندان را شرح دهیم بهتر است به تعریف جرم دندان بپردازیم. جرم های دندانی در واقع پلاک های میکروبی هستند به سطح دندان ها میچسبند و اغلب به رنگ سفید یا زرد می باشند. جرم های دندانی با مسواک و نخ دندان از بین نمی روند و برای از بین بردن آنها نیاز به تجهیزات پزشکی می باشد. جرمگیری دندان فرآیندی است که از آن به منظور درمان بیماری های لثه ای و جلوگیری از بروز تجمع جرم بر روی دندان ها انجام می شود.
هنگامی که لثه عقب نشینی می کند، بافت های اطراف آن نیز تحت تأثیر قرار می گیرند. این بافت ها که به عنوان اتصال بین دندان و لثه عمل می کنند، شل می شوند و ساختار ناخواسته ای به نام پاکت را تشکیل می دهند که مانند یک مسیر برای میکروارگانیسم ها است. از طریق این پاکت، پاتوژن ها به ناحیه ای می رسند که دندان در حفره خود ثابت شده است و استخوان محل اتصال دندان را تحت تأثیر قرار می دهد. شکل شدید این وضعیت منجر به لق شدن دندان ها می شود.
در این نوشتار سعی داریم هر آنچه در فرآیند جرمگیری اتفاق می افتد را شرح دهیم.
جرمگیری و پولیش چیست؟
جرم گیری به حذف پلاک و جرم (رسوبات سفت سفید یا زرد رنگی که روی دندان های شما جمع می شوند و با مسواک زدن معمولی قابل جدا شدن نیستند) گفته می شود.
پولیش به حذف لکه ها و ذرات بسیار ریز اطلاق می شود.
پلاک یک ماده طبیعی است که روی سطوح دندان تشکیل می شود. هنگامی که پلاک تشکیل می شود و برای مدتی روی دندان باقی می ماند سخت می شود و جرم ایجاد می کند. باکتری ها در شکاف های تشکیلشده توسط جرم رشد میکنند و وقتی با باقی ماندههای غذا ترکیب شوند، خطر پوسیدگی دندان را افزایش میدهند.
پس از تشکیل پلاک و جرم لثه ها تحریک شده و باعث ملتهب شدن آنها می شود. این بیماری به عنوان ژنژیویت یا بیماری لثه شناخته می شود. لثه ها و استخوان فک شما پایه و اساس دندان های شما هستند. اگر لثه های شما ناسالم باشد، ممکن است استخوان اطراف دندان شما از بین برود. دندان های شما دیگر پایه خوبی ندارند و دیگر نمی توان آنها را در جای خود نگه داشت ولق می شوند و در نهایت می افتند یا باید کشیده شوند.
جرمگیری دندان چگونه انجام می شود؟
زمانی که فردی به دندانپزشکی مراجعه می کند در ابتدا یک چکاپ کامل از دندان های او انجام می شود و نوع جرم گیری مشخص می شود. اگر به یک جرمگیری معمولی نیاز باشد، این فرآیند بسیار ساده صورت می گیرد. برای اینکار دندانپزشک از تجهیزات مختلفی استفاده خواهد کرد. دندانپزشک در ابتدا باید زیر لثه را تمیز کند تا تمامی پلاک های احتمالی موجود زیر لثه را از بین ببرد. جای نگرانی وجود ندارد، این فرآیند زیاد دردناک نیست و فقط کمی احساس ناراحتی وجود خواهد داشت. برای افرادی که اشکال شدیدتری از بیماری لثه را دارند، ممکن است نیاز باشد تا برای این افراد جراحی صورت گیرد. کل روش جرمگیری دندان ممکن است در یک جلسه انجام شود، اگرچه به طور کلی یک چهارم از دهان یا نیمی از دهان در هر قرار ملاقات توصیه می شود.
متخصص بهداشت یا دندانپزشک با استفاده از ترکیبی از ابزارهای دستی و برقی، دندان های شما را جرم گیری می کند و با استفاده از یک برس با سرعت بالا همراه با خمیرهای تمیز کننده مخصوص، دندان های شما را پالیش می دهد. این مواد زائد را که دندانپزشک یا متخصص بهداشت از بین می برد را نمی توان به تنهایی با مسواک و خمیر دندان پاک کرد.
پلاک یا جرمی که در اثر فعالیت میکروارگانیسم ها انباشته شده است، می تواند مواد شیمیایی را منتشر کند که می تواند تنفس شما را بدتر کند. این وضعیت که در آن بوی بد یا بوی بد به دلیل تنظیم نامناسب سلامت دهان و دندان فرد مشهود است، هالیتوزیس نامیده می شود.
شرایط ذکر شده از جمله تورم لثه ها، بوی بد دهان، متحرک شدن دندان ها، رسوب جرم از نشانه هایی است که فرد نیاز به تمیز کردن حرفه ای توسط دندانپزشک دارد. به این روش جرم گیری می گویند.
علائم بیماری لثه
بیماری لثه اغلب ممکن است بدون اینکه بیمار متوجه شود طی چند هفته یا چند ماه بروز می کند. برخی از مهم ترین علائم اولیه بیماری لثه عبارتند از:
- قرمزی و خونریزی لثه ها
- حساس شدن دندان ها
- بوی بد دهان به طور مداوم
- وجود زخم در دهان
- درد در لثه ها
- التهاب در لثه ها
اگر شما یکی از افرادی هستید که در برخی از مراحل زندگی به بیماری لثه مبتلا می شوید، به احتمال زیاد جرمگیری دندان یکی از روش های درمانی است که باید انجام دهید.
انواع روش های جرمگیری دندان
جرمگیری معمولا به دو حالت انجام میشود: جرم گیری با وسایل دستی یا جرم گیری با دستگاه اولتراسونیک. جرم گیری با ابزار دستی امروزه به ندرت توسط دندانپزشکان انتخاب می شود. ابزارهایی به نام جرمگیر و کورت های دستی وجود دارد که دندانپزشک از آنها برای حذف پلاک ها و باقی مانده ها از حفره دهان استفاده میکند.
جرم گیری اولتراسونیک روش مورد علاقه دندانپزشکان است. این شامل استفاده از یک نوک جرمگیر متصل به یک هندپیس است که به یک واحد اصلی متصل است. این واحد دارای کنترل هایی است که در آن دندانپزشک فرکانس امواج اولتراسونیک را بر روی نوک جرمگیر تنظیم می کند. مزیت جرم گیری اولتراسونیک این است که امواج مافوق صوت می توانندجرمگیری را با سهولت بیشتری در مقایسه با جرم گیری دستی انجام دهند. هندپیس همچنین دارای گذرگاهی است که جریان نازکی از آب از آن خارج می شود. ترکیب امواج اولتراسونیک و آب منجر به تشکیل ذرات معلق در هوا می شود که قادر به از بین بردن میکروارگانیسم ها از دندان و بافت های عمیق تر اطراف آن هستند.
جرمگیری دندان به روش دستی
در این روش دندانپزشک از ابزاری به نام اسکیلر پریودنتال به منظور جرمگیری دندان استفاده می کند اما زمان انجام این فرآیند ممکن است قدری طول بکشد. این کار با وارد کردن یک ضربه پلاک های موجود روی دندان را از بین می برد و با محلول کلروهگزادین شستشو می دهد. اگر دندانپزشک در انجام این روش مهارت کافی داشته باشد کاملا بدون درد خواهد بود.
جرمگیری دندان به روش دستگاه های جرم گیر اولتراسونیک
شکل پیشرفته تر جرمگیری دندان برای از بین بردن پلاک با استفاده از دستگاه های اولتراسونیک انجام می شود. این کار با استفاده از ابزارهای اولتراسونیک انجام می شود و با وارد کردن ضربه های ارتعاشی به جرم های انباشته شده به روی دندان ها موجب از بین رفتن آنها می شود.
انجام همزمان جرمگیری دندان و تمیز کردن سطوح ریشه
در مواری که بیماری شدید و پیشرفته لثه وجود دارد علاوه بر جرمگیری نیاز به تمیزکردن سطوح ریشه نیز میباشد که جرم گیری و تمیز کردن سطح ریشه ممکن است در دو جلسه بسته به شدت بیماری انجام شود. پس از درمان، ممکن است فرد احساس کند دندان هایش حساس تر شده اند. از این رو، دندانپزشک می تواند خمیر دندان حساسیت زدایی را تجویز کند. در ارتباط با این، یک دهانشویه نیز تجویز می شود تا از حفظ کامل نواحی مانند خط لثه و خود لثه اطمینان حاصل شود. در موارد بسیار شدید، دندانپزشک ممکن است آنتی بیوتیک های خاصی را در بافت های پریودنتال قرار دهد که به تدریج آزاد می شوند تا باکتری ها را از بین ببرد.
پس از حذف همه عوامل بیماری زا، قطعاً می توان انتظار داشت که سلامت لثه و دهان آنها دوباره بهبود یابد. در این مرحله ، مهم است که فرد طبق توصیه دندانپزشک، بهداشت دهان و دندان خود را به طور کامل رعایت کند. فرد باید حداقل سالی یک بار تحت جرم گیری قرار گیرد تا وضعیت دندان ها و بافت های اطراف آن را کنترل کند.
برنامه ریزی برای تمییز کردن سطح ریشه زمانی انجام می شود که پلاک یا جرم به زیر خط لثه رفته باشد. مناطقی که مسواک شما به آنها دسترسی ندارد ابزار تمیز کننده در این منطقه تمام جرم ها و پاکت هایی که باعث بدتر شدن سلامت دهان و دندان می شوند را از بین ببرد.
جرم گیری دندان ها گاهی اوقات می تواند حساس باشد، به خصوص اگر لثه های شما عقب رفته یا دچار تحلیل لثه شده اید و قسمت بالای ریشه دندان نمایان شده باشد. در صورت نیاز، دندانپزشک ممکن است هر ناحیه از دهان شما را بی حس کند تا حساسیت را به حداقل برسد.
آیا جرمگیری دندان به دندان ها آسیب می زند؟
در طی مراحل جرمگیری دندان ها، دندانپزشک با بی حسی موضعی لثه ها و ریشه های دندان را بی حس می کند، اما جرمگیری دندان ها و درد زیادی ندارد و قابل تحمل است. دندانپزشک برای از بین بردن رسوبات سخت شده پلاک از روی دندان ها در بالا و زیر خط لثه از ابزارهای تخصصی استفاده خواهد کرد.
در مورد این باور که آیا جرمگیری به دندان ها آسیب می رساند یا خیر باید گفت این مساله باور غلطی است و هیچ گونه مستندات علمی ندارد. ممکن است بعد از روند انجام جرمگیری دندان حساسیت های دندانی به صورت موقت در دندان ها ایجاد شود اما این حس گذرا است و با استفاده از خمیردندان های ضد حساسیت پس از چند هفته برطرف می شود.
کلام آخر
اگر شما هم با مشکلات و بیماری های لثه و دندان و یا سایر نواحی دهان رو به رو هستید، مراجعه به یک دندانپزشک یا پریودنتیست پس از مشاهده اولین علامت از بیماری لثه یک مشکل بسیار مهم است. دندانپزشک باید قبل از انجام روش جرمگیری دندان از سابقه سلامت دهان، دندان و لثه ها مطمئن باشد. در غیر این صورت ممکن است طی جرمگیری این روش باکتری ها وارد جریان خون می شود. برای جلوگیری از بروز بیماری های لثه و سایر مشکلات، باید ویزیت های منظم به دندانپزشک برای چکاپ و تمیز کردن دندان ها حداقل دو بار در سال انجام شود.
منابع:
https://www.westcoastdentalclinic.com/service/scaling-and-polishing/
https://24houremergencydentistlondon.com/blog/when-is-teeth-scaling-considered-urgent