مراقبت های بعد از کشیدن دندان عقل نقش بسیار مهمی در تسریع روند بهبودی و جلوگیری از بروز مشکلات ایفا میکند. در این مقاله، به نکات و دستورالعملهای ضروری برای مراقبتهای بعد از کشیدن دندان عقل پرداختهایم تا به شما کمک کنیم فرایند بهبودی را به راحتی پشت سر بگذارید.
چه انتظاری از بهبودی دندان عقل باید داشته باشیم؟
پس از کشیدن دندان عقل، ممکن است درد، تورم و خونریزی در ناحیه کشیده شده وجود داشته باشد که کاملاً طبیعی است و معمولاً در چند روز اول کاهش مییابد. نوع و شدت علائم بستگی به پیچیدگی عمل جراحی و تعداد دندانهای کشیده شده دارد. به طور معمول، بهبودی دندان عقل در سه مرحله انجام میشود:
- 24 ساعت اول: در این زمان بیشترین درد و تورم را خواهید داشت.
- روزهای 2 تا 3: تورم به اوج خود میرسد و درد ممکن است ادامه یابد.
- هفته اول به بعد: درد و تورم شروع به کاهش میکنند، اما بهبودی کامل ممکن است چند هفته طول بکشد.
بعد از کشیدن دندان عقل چه کار کنیم؟
بعد از کشیدن دندان عقل، انجام برخی اقدامات حیاتی برای کنترل خونریزی، کاهش تورم و حفظ بهداشت دهان ضروری است. ابتدا باید گاز استریل را روی محل جراحی قرار داده و به مدت 30 تا 60 دقیقه فشار ملایم وارد کنید تا خونریزی متوقف شود. در این مدت از تف کردن یا شستشوی شدید دهان خودداری کنید تا لخته خون جابجا نشود. در 48 ساعت اول، استفاده از کمپرس یخ میتواند به کاهش تورم کمک کند، همچنین باید از خوردن غذاهای سفت، داغ یا چسبنده پرهیز کنید، زیرا این غذاها ممکن است باعث تحریک و خونریزی مجدد شوند. مصرف داروهای مسکن طبق دستور دندانپزشک نیز به تسکین درد کمک میکند. در این دوران، از مسواک زدن، شستشوی دهان با دهانشویه یا آب نمک در 24 ساعت اول خودداری کنید. پس از این مدت، زمانی که خونریزی متوقف شد و لخته خون در محل جراحی تشکیل شد، میتوانید از کمپرس گرم برای افزایش خونرسانی و تسریع ترمیم بافتها استفاده کنید. رعایت دقیق این مراقبتها کمک میکند تا بهبودی سریعتر و بدون مشکل پیش رود. در صورتی که خونریزی ادامه یابد یا درد شدیدتر شود، فوراً به دندانپزشک مراجعه کنید.
بعد از کشیدن دندان عقل تا چند ساعت چیزی نخوریم؟
بعد از کشیدن دندان عقل، توصیه میشود که تا حداقل 2 تا 3 ساعت پس از جراحی هیچ چیزی نخورید یا ننوشید. این زمان برای این است که لخته خون که در محل کشیدن دندان تشکیل میشود، به خوبی ایجاد شود و در محل جراحی مستقر گردد. مصرف غذا یا نوشیدنی در این مدت میتواند باعث جابجایی لخته خون شده و منجر به مشکلاتی مانند خونریزی یا «خشک شدن لانه» (Dry Socket) شود. پس از گذشت این زمان، میتوانید شروع به خوردن غذاهای نرم و مایعات سرد کنید، اما باید از مصرف غذاهای داغ، سفت و چسبنده خودداری کنید تا بهبودی سریعتر و بدون مشکل پیش برود.
بعد از کشیدن دندان عقل گاز استریل را برداریم؟
بعد از کشیدن دندان عقل، گاز استریل را باید تا زمانی که خونریزی قطع نشده است، در محل جراحی نگه دارید. معمولاً توصیه میشود که گاز را به مدت 30 تا 60 دقیقه روی محل جراحی نگه دارید و به آرامی فشار دهید تا لخته خون بهطور کامل تشکیل شود و خونریزی کنترل شود. اگر بعد از این مدت خونریزی ادامه پیدا کرد، میتوانید گاز را تعویض کنید، اما باید توجه داشته باشید که گاز جدید را نیز برای مدت مشابه نگه دارید تا خونریزی متوقف شود.
پس از قطع خونریزی، میتوانید گاز را بردارید، اما حتماً از تف کردن یا شستشوی شدید دهان خودداری کنید تا لخته خون جابجا نشود و روند بهبودی مختل نشود. اگر خونریزی ادامه پیدا کرد یا بیش از حد معمول طول کشید، بهتر است به دندانپزشک خود مراجعه کنید.
درادامه نکات مهمی که باید در مراحل مختلف بهبودی رعایت کنید، آورده شده است.
روش بند آوردن خونریزی بعد از کشیدن دندان عقل؟ گام اول مراقبت
بعد از جراحی یا کشیدن دندان عقل، ممکن است برای چند ساعت خونریزی خفیفی داشته باشید. دندانپزشک شما گاز استریل بر روی ناحیه کشیده شده قرار میدهد و از شما میخواهد که با فشار دادن دو فک به هم و گاز گرفتن، به کنترل خونریزی کمک کنید. این فشار باعث میشود تا لخته خون در محل جراحی تشکیل شده و خونریزی متوقف شود. لازم است گاز را طبق دستورالعملهای دندانپزشک تعویض کنید تا زمانی که خونریزی کاملاً متوقف شود. همچنین از تف کردن یا شستشوی شدید دهان در 24 ساعت اول بعد از جراحی خودداری کنید، زیرا این کار میتواند لخته خون را جابجا کرده و موجب ادامه خونریزی شود. اگر خونریزی بعد از 24 ساعت ادامه پیدا کرد یا بیش از حد شد، باید فوراً با دندانپزشک خود تماس بگیرید.
مراقبت از کنده شده لخته و پیشگیری از ایجاد حفره خشک؟ گام دوم مراقب
پیشگیری از ایجاد حفره خشک (که در اصطلاح پزشکی به آن “Dry Socket” گفته میشود) پس از کشیدن دندان عقل بسیار اهمیت دارد، زیرا این وضعیت میتواند باعث درد شدید و مشکلات جدی در فرایند بهبودی شود. زمانی که لخته خون طبیعی که باید در محل جراحی تشکیل شود، از بین میرود یا جابجا میشود، استخوان و اعصاب زیرین در معرض هوا و باکتریها قرار میگیرند. این وضعیت موجب درد شدید، التهاب و خطر عفونت میشود.
دلایل اصلی اهمیت پیشگیری از حفره خشک عبارتند از:
- درد شدید و مداوم: ایجاد حفره خشک باعث درد شدیدی میشود که معمولاً با داروهای مسکن معمولی قابل تسکین نیست. این درد میتواند به مدت طولانی ادامه یابد و کیفیت زندگی را تحت تاثیر قرار دهد.
- کند شدن روند بهبودی: زمانی که لخته خون جابجا یا از بین میرود، فرایند ترمیم بافت و بهبودی ناحیه جراحی به شدت کند میشود، زیرا لخته خون نقش محافظتی و ترمیمی دارد.
- افزایش خطر عفونت: عدم وجود لخته خون در محل جراحی، فضای مناسبی برای رشد باکتریها و عفونتها فراهم میکند. این عفونتها میتوانند به بافتهای اطراف آسیب برسانند و نیاز به درمانهای پزشکی اضافی پیدا شود.
- نیاز به درمانهای اضافی: در صورتی که حفره خشک ایجاد شود، ممکن است نیاز به درمانهای اضافی مانند شستشوی حفره با محلول ضدعفونیکننده، داروهای مسکن قویتر یا حتی بخیه مجدد داشته باشید.
بنابراین، پیشگیری از ایجاد حفره خشک با رعایت مراقبتهای بعد از جراحی، مانند خودداری از تف کردن، شستشوی دهان با فشار زیاد و پرهیز از سیگار کشیدن، بسیار حیاتی است. این اقدامات میتوانند به تسریع فرایند بهبودی و جلوگیری از بروز درد و عوارض جدی کمک کنند.
کاهش تورم گام سوم مراقبت های بعد از کشیدن دندان عقل
تورم یکی از عوارض شایع پس از کشیدن دندان عقل است. برای کاهش این تورم، استفاده از کمپرس یخ مؤثرترین روش در 48 ساعت اول است. برای این کار، کمپرس یخ را به مدت 20 دقیقه روی ناحیه جراحی قرار دهید و سپس 20 دقیقه استراحت کنید. این چرخه را در 48 ساعت اول به طور مداوم تکرار کنید تا تورم کاهش یابد. پس از گذشت 48 ساعت، میتوانید از کمپرس گرم استفاده کنید. کمپرس گرم به افزایش جریان خون در ناحیه جراحی کمک کرده و به بهبودی سریعتر و کاهش التهاب در مراحل بعدی بهبودی تسریع میبخشد. برای اطلاعات بیشتر ورم صورت بعد از جراحی دندان عقل را بخوانید.
توجه داشته باشید که برای جلوگیری از آسیب به پوست، کمپرس یخ یا گرم را در یک پارچه تمیز بپیچید و مستقیماً بر روی پوست قرار ندهید.
داروهای مسکن برای کاهش درد؟ گام چهارم مراقبت
دندانپزشک شما ممکن است داروهای مسکن تجویز کند یا داروهای ضد درد مانند ایبوپروفن (ادویل) یا استامینوفن (تیلنول) را پیشنهاد دهد. توجه داشته باشید که دستورات دارویی را به دقت دنبال کنید و از مصرف بیش از حد دارو خودداری کنید. داروهای مسکن را طبق دستور مصرف کنید تا درد کاهش یابد، اما از مصرف آسپیرین خودداری کنید زیرا ممکن است باعث رقیق شدن خون و افزایش خطر خونریزی شود.
باید توجه داشته باشید که برخی از داروها ممکن است توسط دندانپزشک تجویز شوند، در حالی که برخی دیگر بهطور معمول در دسترس هستند و میتوانید از داروخانه تهیه کنید. در اینجا به معرفی بهترین داروهای مسکن برای بعد از کشیدن دندان عقل میپردازیم:
1. ایبوپروفن (Ibuprofen)
ایبوپروفن یکی از محبوبترین داروهای مسکن است که برای کاهش درد و التهاب استفاده میشود. این دارو از گروه NSAIDها (داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی) است و علاوه بر تسکین درد، به کاهش تورم و التهاب در ناحیه جراحی کمک میکند.
- دوز معمول: 200 تا 400 میلیگرم هر 4 تا 6 ساعت، بسته به شدت درد.
- مزایا: تسکین درد و کاهش التهاب.
- نکات: ایبوپروفن را همراه با غذا مصرف کنید تا از تحریک معده جلوگیری کنید. همچنین، از مصرف بیش از حد آن خودداری کنید.
2. استامینوفن (Acetaminophen)
استامینوفن یک مسکن مؤثر است که برای تسکین دردهای خفیف تا متوسط استفاده میشود. این دارو برخلاف ایبوپروفن، اثر ضدالتهابی ندارد، اما برای کاهش درد مؤثر است.
- دوز معمول: 500 تا 1000 میلیگرم هر 4 تا 6 ساعت (حداکثر 4000 میلیگرم در روز).
- مزایا: داروی بدون نسخه که برای کاهش درد استفاده میشود.
- نکات: مصرف بیش از حد استامینوفن میتواند به کبد آسیب برساند، بنابراین باید از دوز مجاز و توصیهشده پیروی کنید.
3. مخلوط ایبوپروفن و استامینوفن
در برخی مواقع، ترکیب ایبوپروفن و استامینوفن میتواند تسکین بیشتری از درد ایجاد کند، زیرا این دو دارو با مکانیسمهای مختلف عمل میکنند. این ترکیب میتواند اثرات مسکن قویتری داشته باشد و به کاهش درد کمک کند.
- دوز معمول: ایبوپروفن 400 میلیگرم همراه با استامینوفن 500 میلیگرم هر 6 ساعت، به طور متناوب.
- مزایا: ترکیب دو دارو برای تسکین درد مؤثرتر.
- نکات: باید دقت کنید که مجموع مصرف ایبوپروفن و استامینوفن بیش از دوز توصیهشده نباشد.
4. داروهای مسکن تجویزی (مانند کدئین)
در صورتی که درد بعد از کشیدن دندان عقل شدید باشد، دندانپزشک ممکن است داروهای مسکن قویتری مانند کدئین را تجویز کند. کدئین یک مسکن اپیوئیدی است که معمولاً همراه با استامینوفن یا ایبوپروفن تجویز میشود.
- دوز معمول: کدئین به همراه استامینوفن یا ایبوپروفن، بر اساس تجویز پزشک.
- مزایا: تسکین درد شدید.
- نکات: کدئین میتواند باعث خوابآلودگی، یبوست و وابستگی شود، بنابراین باید دقیقاً طبق دستور پزشک مصرف شود و تنها برای مدت زمان کوتاهی استفاده شود.
5. مسکنهای ترکیبی
گاهی اوقات پزشکان از مسکنهای ترکیبی استفاده میکنند که شامل ایبوپروفن یا استامینوفن به همراه داروهای ضد درد دیگری مانند کدئین یا ترامادول هستند. این داروها میتوانند درد را به طور مؤثری کاهش دهند و در مواردی که درد شدید است، بسیار مفید باشند.
- دوز معمول: طبق دستور پزشک.
- مزایا: مسکنهای ترکیبی میتوانند اثرات ضد درد قویتری داشته باشند.
- نکات: این داروها باید تحت نظر پزشک مصرف شوند و از آنها باید تنها در مدت کوتاه استفاده کرد.
6. نوافین (Naproxen)
نوافین مشابه ایبوپروفن است و از گروه داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAID) میباشد. این دارو علاوه بر کاهش درد، برای کاهش التهاب و تورم بسیار مؤثر است.
- دوز معمول: 250 تا 500 میلیگرم هر 12 ساعت.
- مزایا: مسکن مؤثر برای درد و التهاب.
- نکات: نوافین را همراه با غذا مصرف کنید تا از تحریک معده جلوگیری شود.
نکات مهم در مصرف داروهای مسکن پس از کشیدن دندان عقل
- دستورالعملها را رعایت کنید: حتماً داروهای مسکن را طبق دستور دندانپزشک مصرف کنید و از مصرف بیش از حد آنها خودداری کنید.
- هشدارها و تداخلها: در صورت مصرف داروهای خاص دیگر (مثلاً داروهای رقیقکننده خون)، قبل از مصرف داروهای مسکن با پزشک خود مشورت کنید.
- در صورت بروز عوارض جانبی: در صورتی که دچار عوارض جانبی مانند خونریزی، تهوع، یا واکنشهای آلرژیک شدید، فوراً به پزشک خود اطلاع دهید.
- استراحت و مراقبت: علاوه بر مصرف داروهای مسکن، به استراحت کافی و مراقبتهای لازم بعد از جراحی دندان عقل نیز توجه کنید تا روند بهبودی تسریع یابد.
داروهای مسکن مناسب میتوانند به شما کمک کنند تا درد ناشی از کشیدن دندان عقل را کاهش دهید و روند بهبودی شما راحتتر و سریعتر پیش برود. ایبوپروفن، استامینوفن و در برخی موارد داروهای تجویزی مانند کدئین گزینههای مناسب برای تسکین درد هستند. اما همواره باید طبق دستور دندانپزشک یا پزشک خود داروها را مصرف کنید تا از بروز عوارض جانبی و تداخلات دارویی جلوگیری شود.
درمانهای طبیعی برای کاهش درد
علاوه بر داروهای تجویزی، برخی افراد از درمانهای طبیعی نیز برای کاهش درد استفاده میکنند. شستشوی دهان با آب نمک (بعد از 24 ساعت) میتواند به تسکین لثهها و کاهش التهاب کمک کند. همچنین، استفاده از روغن میخک یا قراردادن کیسه چای گرم در ناحیه کشیده شده برای تسکین درد مفید است.
استفاده از دهانشویه بعد از کشیدن دندان عقل؟
بعد از کشیدن دندان عقل، استفاده از دهانشویه باید با احتیاط انجام شود تا روند بهبودی مختل نشود. در 24 ساعت اول پس از جراحی، بهتر است از شستشوی دهان با دهانشویه یا آب نمک خودداری کنید، زیرا شستشو میتواند لخته خون را جابجا کرده و منجر به (Dry Socket) و خونریزی مجدد شود. پس از این مدت، میتوانید از دهانشویههای ملایم و بدون الکل برای شستشوی دهان استفاده کنید، البته باید این کار را به آرامی و با احتیاط انجام دهید تا لخته خون آسیب نبیند. استفاده از آب نمک گرم (نصف قاشق چایخوری نمک در یک لیوان آب گرم) به عنوان یک دهانشویه طبیعی از روز دوم به بعد میتواند کمککننده باشد و از بروز عفونت جلوگیری کند. در هر صورت، قبل از استفاده از هر نوع دهانشویه خاص، بهتر است طبق دستور دندانپزشک عمل کنید.
پیشگیری از عفونت مهم ترین مرحله مراقبت های بعد از کشیدن دندان عقل
رعایت بهداشت دهان و دندان پس از کشیدن دندان عقل بسیار مهم است تا از عفونت جلوگیری کرده و روند بهبودی سریعتر انجام شود. با این حال، باید مراقب باشید که ناحیه کشیده شده آسیب نبیند.
- 24 ساعت اول: در این مدت از شستشوی دهان، مسواک زدن یا استفاده از دهانشویهها اجتناب کنید، زیرا این کارها میتواند لخته خون در ناحیه کشیده شده را جابجا کند و منجر به عوارضی مانند “حفره خشک دندان عقل” (dry socket) شود.
- بعد از 24 ساعت: از شستشوی دهان با آب نمک گرم (نصف قاشق چایخوری نمک در (240 میلی لیتر آب: تقریبا مساوی با یک لیوان آب استکان فرانسه دسته دار) چندین بار در روز استفاده کنید. این کار به تمیز نگه داشتن ناحیه و جلوگیری از عفونت کمک میکند. از استفاده از دهانشویههای تجاری که حاوی الکل هستند، در این مدت خودداری کنید زیرا ممکن است بافتهای حساس را تحریک کنند.
- مسواک زدن دندانها: روز بعد از جراحی میتوانید مسواک زدن را شروع کنید، اما تا زمانی که ناحیه کشیده شده بهبود نیافته است از مسواک زدن در اطراف آن قسمت اجتناب کنید. از مسواک نرم برای جلوگیری از آسیب به لثهها استفاده کنید.
برای اطلاعات بیشتر عفونت بعد از کشیدن دندان عقل را بخوانید.
4. مراقبت های غذایی بعد از کشیدن دندان عقل
رژیم غذایی شما در این دوران تأثیر زیادی در روند بهبودی دارد. بعد از جراحی بهتر است از غذاهای نرم و راحت برای خوردن استفاده کنید تا ناحیه کشیده شده آسیب نبیند.
غذاهایی که باید اجتناب کنید
در روزهای اول از مصرف غذاهای سفت، خشک یا چسبنده خودداری کنید. این نوع غذاها میتوانند باعث تحریک ناحیه جراحی شوند و روند بهبودی را کند کنند. همچنین از مصرف غذاهای داغ خودداری کنید، زیرا این کار ممکن است خونریزی را افزایش دهد.
غذاهای مناسب
- غذاهای نرم: سیبزمینی له شده، تخممرغ همزده، ماست، اسموتیها، پوره سیب و سوپها گزینههای مناسبی هستند.
- غذاهای سرد یا خنک: بستنی، ماست سرد یا اسموتیها نه تنها نرم هستند بلکه میتوانند در کاهش تورم کمک کنند.
- آب کافی: در طول دوره بهبودی باید مقدار زیادی آب بنوشید. اما از استفاده از نی برای نوشیدن مایعات در 24 ساعت اول خودداری کنید زیرا مکش میتواند لخته خون را جابجا کند. آب را با طرفی از دهان بخورید که دندان کشیده شده در آن جهت نیست.
5. اجتناب از برخی فعالیتها بعد از کشیدن دندان عقل
در دوران بهبودی اولیه، باید از انجام فعالیتهایی که میتوانند باعث اختلال در روند بهبودی شوند، خودداری کنید. در اینجا برخی از مواردی که باید اجتناب کنید، آمده است:
- سیگار کشیدن: سیگار کشیدن میتواند روند بهبودی را مختل کرده و خطر عفونت را افزایش دهد. بهتر است تا حداقل 72 ساعت از کشیدن سیگار خودداری کنید.
- فعالیتهای بدنی شدید: ورزشهای سنگین یا بلند کردن اجسام سنگین میتواند فشار خون را افزایش دهد و منجر به خونریزی یا تورم بیش از حد شود. استراحت در این دوره ضروری است.
- مصرف الکل: الکل میتواند با داروهای مسکن تداخل کرده و روند بهبودی را کند کند، بنابراین بهتر است از مصرف الکل در دوران بهبودی خودداری کنید.
6. مراقب عوارض احتمالی باشید
اگرچه بیشتر کشیدنهای دندان عقل بدون مشکل انجام میشود، اما باید مراقب علائم عوارض باشید:
- از بین رفتن لخته خون و خالی شدن حفره دندان و ایجاد حفره خشک دندان عقل: این مشکل زمانی اتفاق میافتد که لخته خون در ناحیه کشیده شده از بین برود یا به درستی تشکیل نشود. این وضعیت باعث درد شدید و بوی بد از دهان میشود. اگر درد شدیدی چند روز بعد از جراحی احساس کردید، فوراً با دندانپزشک تماس بگیرید.
- عفونت: علائم عفونت شامل تب، تورم شدید و ترشح چرک از ناحیه کشیده شده است. اگر این علائم را مشاهده کردید، باید فوراً به دندانپزشک مراجعه کنید.
- بیحسی یا سوزش: در صورتی که بیحسی یا سوزش طولانی در لبها، چانه یا زبان خود تجربه کردید، ممکن است آسیب عصبی رخ داده باشد. اگر این علائم را داشتید، فوراً با دندانپزشک خود مشورت کنید.
7. ویزیتهای پیگیری
پس از کشیدن دندان عقل، معمولاً یک ویزیت پیگیری حدود یک هفته بعد از جراحی برای ارزیابی روند بهبودی تعیین میشود. در این ملاقات، دندانپزشک به دقت وضعیت بهبودی شما را بررسی کرده و در صورت لزوم، بخیهها را خارج میکند. این ویزیت فرصتی مناسب است تا دندانپزشک از وضعیت ناحیه جراحی مطمئن شده و در صورت وجود هرگونه مشکل یا عارضه، اقدامات لازم را به شما توصیه کند. به همین دلیل، مراجعه به دندانپزشک در این زمان بسیار حائز اهمیت است تا از بهبودی صحیح و بدون عارضه اطمینان حاصل کنید و در صورت نیاز، دستورالعملهای تکمیلی برای مراقبتهای بعدی دریافت نمایید.
نتیجه گیری
مراقبت های بعد از کشیدن دندان عقل نقش حیاتی در تسریع روند بهبودی و جلوگیری از بروز عوارض احتمالی دارند. برای کنترل خونریزی و کاهش تورم، استفاده از کمپرس یخ در 48 ساعت اول و مصرف داروهای مسکن مناسب ضروری است. علاوه بر این، رعایت بهداشت دهان با شستشوی ملایم دهان و اجتناب از تف کردن یا شستشوی شدید در روزهای اول از جابجایی لخته خون و بروز مشکلاتی مانند “خالی شدن حفره دندان” (Dry Socket) جلوگیری میکند. مصرف غذاهای نرم و مایعات کافی، استراحت کافی، و پرهیز از فعالیتهای سنگین و سیگار کشیدن نیز به روند بهبودی کمک میکند. در نهایت، پیگیری ویزیتهای بعدی با دندانپزشک برای ارزیابی وضعیت بهبودی و برخورد با هرگونه مشکل احتمالی، از جمله مواردی است که باید به دقت انجام شود. با رعایت این نکات، میتوانید دوران بهبودی را بدون مشکل پشت سر بگذارید و از سلامتی دهان و دندان خود مراقبت کنید.