رشد بیش از حد لثه یا هایپرپلازی لثه (Hyperplasia) که در بین عموم هیپرپلازی لثه هم گفته می شود، یک وضعیت دندانی است که در آن بافت لثه به طور غیرطبیعی رشد کرده و بزرگ می‌شود. این وضعیت می‌تواند باعث مشکلات مختلفی از جمله افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های لثه، خونریزی لثه، پوشیده شدن دندان ها و ایجاد ظاهر نا زیبا و حتی ایجاد درد شود. در این مقاله، به بررسی علل، علائم، و روش‌های درمان هایپرپلازی لثه می‌پردازیم.
آیا رشد بیش از حد لثه خطرناک است؟
اگر هیپرپلازی لثه درمان نشود، می‌تواند منجر به مشکلات بیشتری مانند التهاب لثه، خونریزی لثه به صورت مداوم، و افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های لثه شود. بنابراین، مراجعه به دندان‌پزشک برای تشخیص و درمان به‌موقع ضروری است.
علل رشد بیش از حد لثه
رشد بیش از حد لثه می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد. در اینجا به برخی از مهم‌ترین علل این وضعیت اشاره می‌کنیم:
1. مصرف داروها
یکی از شایع‌ترین علل رشد بیش از حد لثه، مصرف برخی از داروها است. داروهایی مانند داروهای ضدصرع (مانند فنی‌توئین)، داروهای سرکوب‌کننده ایمنی (مانند سیکلوسپورین)، و داروهای کاهنده فشار خون (مانند نیفدیپین) می‌توانند باعث رشد غیرطبیعی بافت لثه شوند. این داروها با تأثیر بر روی سلول‌های لثه، باعث تحریک و تکثیر غیرطبیعی آنها می‌شوند.
2. عدم بهداشت دهان و دندان
پلاک‌های دندانی که از ترکیب باکتری‌ها و مواد غذایی تشکیل می‌شوند، می‌توانند باعث التهاب لثه‌ها شوند. باکتری‌ها مواد سمی تولید می‌کنند که به لثه‌ها آسیب می‌زند و التهاب ایجاد می‌کند. بدن در واکنش به این التهاب، تلاش می‌کند با تولید بافت جدید به ترمیم آسیب‌ها بپردازد. اما اگر پلاک‌ها به‌طور مداوم باقی بمانند، این تولید بافت می‌تواند بیش‌ازحد شده و به هایپرپلازی لثه منجر شود. به عبارت دیگر، تجمع پلاک‌ها و ادامه التهاب باعث رشد غیرطبیعی و زیاد بافت لثه می‌شود.
3. عوامل هورمونی
تغییرات هورمونی در بدن، به‌ویژه در دوران بارداری، بلوغ، یا در نتیجه مصرف قرص‌های ضدبارداری، می‌تواند باعث رشد بیش از حد لثه شود. هورمون‌ها می‌توانند باعث افزایش جریان خون به لثه‌ها شوند و در نتیجه لثه‌ها حساس‌تر شده و بیشتر به تحریک پاسخ می دهند.
4. عوامل ژنتیکی
در برخی موارد، هایپرپلازی لثه ممکن است به دلیل عوامل ژنتیکی رخ دهد. افراد با سابقه خانوادگی این وضعیت ممکن است بیشتر مستعد ابتلا به آن باشند.
علائم هایپرپلازی لثه
رشد بیش از حد لثه با چندین علامت مشخص همراه است که می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد. برخی از علائم رایج این وضعیت عبارتند از:
1. رشد غیرطبیعی لثه‌ها
اصلی‌ترین علامت هایپرپلازی لثه، رشد بیش‌ازحد و غیرطبیعی لثه‌ها است. لثه‌ها ممکن است به قدری حجیم شوند که دندان‌ها را پوشش دهند و حتی ظاهر دهان را تغییر دهند.
2. خونریزی لثه‌ها
افراد مبتلا به هایپرپلازی لثه معمولاً هنگام مسواک زدن یا استفاده از نخ دندان دچار خونریزی لثه می‌شوند. این خونریزی می‌تواند نشانه التهاب لثه و وجود باکتری‌های مضر باشد.
3. بوی بد دهان
بوی بد دهان یا هالیتوز یکی دیگر از علائم هایپرپلازی لثه است. این بوی بد معمولاً به دلیل تجمع باکتری‌ها و پلاک‌های دندانی در لثه‌های متورم و ملتهب ایجاد می‌شود.
4. حساسیت دندان‌ها
هایپرپلازی لثه می‌تواند باعث حساسیت دندان‌ها به غذاهای گرم، سرد، یا شیرین شود. این حساسیت معمولاً به دلیل التهاب و تورم لثه‌ها است.
روش‌های درمان رشد بیش از حد لثه
درمان هایپرپلازی لثه بسته به علت و شدت آن متفاوت است. در اینجا به برخی از روش‌های درمانی رایج برای این وضعیت اشاره می‌کنیم:
1. رعایت بهداشت دهان و دندان
یکی از اولین و مهم‌ترین مراحل در درمان هایپرپلازی لثه، بهبود بهداشت دهان و دندان است. مسواک زدن منظم، استفاده از نخ دندان، و مراجعه به دندان‌پزشک برای تمیز کردن حرفه‌ای دندان‌ها می‌تواند به کاهش التهاب و جلوگیری از تشدید وضعیت کمک کند.
2. تغییر دارو
اگر هایپرپلازی لثه ناشی از مصرف دارو باشد، ممکن است پزشک تصمیم به تغییر دارو یا تنظیم دوز آن بگیرد. با این حال، این تصمیم باید تحت نظر پزشک و با توجه به شرایط بیمار گرفته شود.
3. درمان‌های جراحی برای اصلاح رشد بیش از حد لثه
در موارد شدیدتر هیپرپلازی لثه، ممکن است نیاز به درمان‌های جراحی باشد. این جراحی‌ها معمولاً شامل برداشتن بخشی از بافت لثه اضافی (جینجیوکتومی) است. این روش می‌تواند به بهبود ظاهر لثه‌ها و کاهش علائم کمک کند.
4. استفاده از دهان‌شویه‌های ضدعفونی‌کننده
دهان‌شویه‌های ضدعفونی‌کننده می‌توانند به کاهش تعداد باکتری‌ها در دهان و جلوگیری از تجمع پلاک‌ها کمک کنند. این دهان‌شویه‌ها معمولاً به‌عنوان بخشی از برنامه درمانی برای هایپرپلازی لثه توصیه می‌شوند.
5. مراقبت‌های دوره‌ای
پس از درمان هایپرپلازی لثه، مراقبت‌های دوره‌ای از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. مراجعه منظم به دندان‌پزشک برای بررسی وضعیت لثه‌ها و پیشگیری از عود مجدد هایپرپلازی ضروری است.
پیشگیری از هایپرپلازی لثه
پیشگیری از هیپرپلازی لثه می‌تواند شامل رعایت بهداشت دهان و دندان، کنترل مصرف داروها، و مدیریت عوامل خطرزا باشد. برخی از روش‌های پیشگیری عبارتند از:
1. رعایت بهداشت دهان و دندان
مسواک زدن دو بار در روز و استفاده از نخ دندان به‌طور منظم می‌تواند به جلوگیری از تجمع پلاک‌های باکتریایی و التهاب لثه کمک کند. همچنین، استفاده از دهان‌شویه‌های مناسب می‌تواند به بهبود بهداشت دهان و دندان کمک کند.
2. مراجعه منظم به دندان‌پزشک
مراجعه منظم به دندان‌پزشک برای تمیز کردن حرفه‌ای دندان‌ها و بررسی وضعیت لثه‌ها می‌تواند به پیشگیری از هایپرپلازی لثه کمک کند.
3. کنترل عوامل هورمونی
در صورت مصرف داروهای هورمونی یا وجود تغییرات هورمونی، بهتر است تحت نظر پزشک قرار گیرید تا هرگونه تغییرات لثه‌ها به‌موقع شناسایی و درمان شود.
4. اجتناب از مصرف دخانیات
مصرف دخانیات می‌تواند به تشدید التهاب لثه و افزایش خطر ابتلا به هایپرپلازی لثه منجر شود. بنابراین، اجتناب از مصرف دخانیات می‌تواند به پیشگیری از این وضعیت کمک کند.
سؤالات متداول درباره رشد بیش از حد لثه
نتیجه گیری
اگر متوجه رشد غیرطبیعی لثه‌ها، خونریزی مکرر، بوی بد دهان یا حساسیت دندان‌ها شدید، باید به دندان‌پزشک مراجعه کنید تا وضعیت شما بررسی و در صورت نیاز درمان مناسب انجام شود.
